ΨΥΛΛΟΣ. Οι ψύλλοι είναι παράσιτα της τάξης Siphonaptera, και θεωρούνται σημαντικοί φορείς ασθενειών. Οι ψύλλοι ζουν στο εξωτερικό μέρος του ξενιστή τους, είναι δηλαδή εξωπαρασιτικά έντομα. Κατά τον Μεσαίωνα θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για το θάνατο του ¼ του πληθυσμού της Ευρώπης, καθώς είναι παράσιτο που μεταδίδει τη βουβωνική πανώλη.
Γενικά χαρακτηριστικά των ψύλλων
ΨΥΛΛΟΣ
Οι ψύλλοι είναι μικρά άπτερα έντομα με σκληρή επιδερμίδα που έχει πολλές τρίχες και πλατιά αγκάθια σαν χτένες. Ο ενήλικος ψύλλος ποικίλλει σε μέγεθος και μπορεί να είναι από 0,1 έως 0,32 cm σε μήκος και τρέφεται αποκλειστικά από το αίμα των θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των ανθρώπων και των πτηνών. Με περίπου 2.000 είδη ψύλλων γνωστά, η τάξη των ψύλλων είναι μικρή σε σύγκριση με άλλες ομάδες εντόμων. Όμως εξαπλώνεται ευρέως όπως με ψύλλους ποντικιών ή αρουραίων. Τα εγγενή είδη ψύλλων βρίσκονται σε πολικές, εύκρατες και τροπικές περιοχές.
ΨΥΛΛΟΣ – Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Ο ΨΥΛΛΟΣ είναι εξαιρετικά σκληρός
Έχουν εξελιχθεί αρκετά έτσι ώστε να αντέχουν μεγάλες πιέσεις όπως το έντονο ξύσιμο από τον ξενιστή τους.
Ο ΨΥΛΛΟΣ περνά από τέσσερα διαφορετικά στάδια ζωής
Αυγά, προνύμφες, νύμφες και ενήλικες. Το στάδιο της προνύμφης περιλαμβάνει μια σειρά από τρία μαδήματα για να μεγαλώσουν προοδευτικά, ενώ κατά το στάδιο της νύμφης υφαίνουν ένα μεταξωτό κουκούλι για να μεταμορφωθούν σε ενήλικα. Χρειάζονται περίπου τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να φτάσουν στο στάδιο του ενήλικα. Μπορούν να ζήσουν οπουδήποτε μεταξύ δύο μηνών και ενός έτους.
Ο ΨΥΛΛΟΣ και το άλμα του
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα γεγονότα είναι ότι οι ψύλλοι μπορούν να πηδήξουν έως και 18 εκατοστά κάθετα και 33 εκατοστά οριζόντια. Δεδομένου του μικρού τους μεγέθους, είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά παράσιτα – άλτες σε σχέση με το μέγεθος του σώματος σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο.
Ζουν καιρό χωρίς τροφή
Οι ψύλλοι τρέφονται με το αίμα ανθρώπων, πτηνών, ερπετών και ζώων, αλλά μπορούν να ζήσουν περισσότερες από 100 ημέρες χωρίς γεύμα.
Ο ξενιστής του ψύλλου μπορεί να μεταφέρει τα αυγά του
Τα αυγά των ψύλλων συνήθως τοποθετούνται απευθείας σε έναν ξενιστή, αλλά τείνουν να πέφτουν από το σώμα του ξενιστή. Εάν ο ξενιστής κινείται όταν συμβαίνει αυτό, μπορεί να απλώσει τα αυγά γύρω και να οδηγήσει σε προσβολή.
Ο ΨΥΛΛΟΣ μπορεί να καταναλώνει αίμα, 15 φορές το βάρος τους
Εάν έχει προμήθεια σίτισης, ένας θηλυκός ψύλλος μπορεί να καταναλώνει αίμα 15 φορές το βάρος του σώματός του σε καθημερινή βάση.
Διάδοση στην Ευρώπη
ΨΥΛΛΟΣ
Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι ο οικιακός ψύλλος, P. irritans, προέρχεται από τη Νότια Αμερική από όπου εισήχθη στην Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία μέσω υπερωκεάνειας επαφής ήδη από το 3.000 π.Χ. Ο ψύλλος γάτας,C. felis,προέρχεται από την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή, πιθανώς με την αφρικανική αγριόγατα Felis lybica να χρησιμοποιείται ως φυσικός αρχικός ξενιστής. Από εκεί, μέσω της αρχαίας ανθρώπινης μετανάστευσης και της εξημέρωσης σκύλων και γατών (περίπου 15.000 π.Χ. και 7.500 π.Χ. αντίστοιχα), το είδος άρχισε να εξαπλώνεται. Αυτή η εξάπλωση έγινε πιο εντατική και παγκόσμια τον δέκατο πέμπτο έως τον δέκατο ένατο αιώνα κατά την περίοδο της μεγάλης θαλάσσιας εξερεύνησης και εμπορικών οδών. Ομοίως, ο ψύλλος αρουραίων, X. cheopis, εξαπλώθηκε παγκοσμίως μέσω πλοίων μολυσμένων από αρουραίους. Αν και η ακριβής προέλευσή του δεν είναι γνωστή, η θεωρία είναι ότι προήλθε από την Αίγυπτο, όπου βρίσκεται η τοποθεσία του τύπου του είδους του.
Τα πρόσφατα δεδομένα σχετικά με την ευρωπαϊκή κατανομή σημαντικών ιατρικά ψύλλων είναι πολύ σπάνια, τουλάχιστον για τον X. cheopis. Σε μια μελέτη για παράσιτα σε άγριους καφέ αρουραίους από το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Webster και MacDonald (1995) παρατήρησαν ότι το 14% των ψύλλων ήταν X. cheopis. Μερικές άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι μεταξύ 21-30% των Rattus rattus και Rattus norvegicus από τη Γαλλία και την Κύπρο έφεραν X. cheopis.
Στην περίπτωση του P. irritans, τα δεδομένα κατανομής και φάσματος ξενιστή στην Ευρώπη είναι πλουσιότερα από ό,τι για το X. cheopis, υποδεικνύοντας μια πανευρωπαϊκή κατανομή με άγρια και οικόσιτα σαρκοφάγα, καθώς και χοίρους της αυλής ή οικόσιτα μηρυκαστικά, ως κύριους ξενιστές. Τα ποσοστά προσβολής είναι 11−30% στα μηρυκαστικά, 78% στους χοίρους και 1−57% στους οικόσιτους σκύλους.
Το Ctenocephalides felis είναι ο πιο κοινός ψύλλος σκύλου και γάτας παγκοσμίως και αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι είναι ευρέως διαδεδομένος σε ολόκληρη την Ευρώπη, με υψηλότερο πληθυσμό στις αγροτικές περιοχές.
ΨΥΛΛΟΣ – ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – FAQ
Είδη ψύλλων, τύποι και επιστημονική ονομασία
ΨΥΛΛΟΣ
Η επιστημονική ονομασία για το τάγμα των ψύλλων είναι Siphonaptera. Αυτό προέρχεται από τον συνδυασμό δύο ελληνικών λέξεων: σίφων, που σημαίνει σωλήνας (η συσκευή τους που ρουφάει το αίμα) και άπτερος, που σημαίνει χωρίς φτερά. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 2.000 είδη ψύλλων εξαπλωμένα σε περισσότερα από 240 γένη. Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους τύπους περιλαμβάνουν ψύλλους γάτας, ψύλλους πτηνών και ψύλλους αρουραίων.
Πώς να αναγνωρίσετε τους ψύλλους
Οι ψύλλοι είναι μικρά έντομα χωρίς φτερά, που σπάνια έχουν μήκος περισσότερο από 2 χιλιοστά. Το μικρό μέγεθος μπορεί μερικές φορές να κάνει την αναγνώριση δύσκολη, αλλά οι ενήλικες ψύλλοι χαρακτηρίζονται από το χρώμα του σώματός τους που είναι μαύρο ή καφέ, βολβώδες ή στρογγυλεμένο στο πίσω μέρος, με σκληρές πλάκες και διάφορες τρίχες και τρίχες σαν χτένια στραμμένες προς τα πίσω. Μια μακριά προβοσκίδα που αναδύεται από το στόμα τους δίνει τη δυνατότητα να τρυπήσουν το δέρμα και να ρουφήξουν το αίμα του ξενιστή τους. Τα μακριά πόδια τους είναι καλά προσαρμοσμένα για άλματα και επίσης καλύπτονται από δυνατά νύχια που πιάνουν το σώμα του οικοδεσπότη. Οι καφέ ή μαύροι ψύλλοι συχνά γίνονται μια απόχρωση κόκκινου μετά την απορρόφηση του αίματος.
Οι προνύμφες, αντίθετα, δεν μοιάζουν καθόλου με τις ενήλικες. Έχουν ένα μακρύ σώμα που μοιάζει με σκουλήκι με κοντές τρίχες αντί για πόδια, χωρίς μάτια και στοματικά μέρη προσαρμοσμένα για μάσημα. Όταν η προνύμφη μεγαλώσει αρκετά ώστε να μεταμορφωθεί, συχνά αναζητά σκοτεινά σημεία οπουδήποτε στο σπίτι ή στο έδαφος και στη συνέχεια υφαίνει το κουκούλι της. Μερικά είδη μπορούν πραγματικά να καθυστερήσουν την ανάπτυξή τους μέχρι να αισθανθούν έναν ξενιστή κοντά. Οι κραδασμοί, η θερμότητα του σώματος ή το διοξείδιο του άνθρακα που εκπνέεται από ένα κοντινό ζώο αποτελούν συχνά έναυσμα για να βγει η νύμφη από το κουκούλι και να προσκολληθεί στον ξενιστή.
Πού θα βρείτε ψύλλους
Οι ψύλλοι βρίσκονται σχεδόν σε όλα τα οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ζουν στο σώμα ενός ξενιστή. Ορισμένα είδη είναι εξειδικευμένα για έναν συγκεκριμένο ξενιστή (όπως μια γάτα ή ένα κουνέλι), ενώ άλλα είδη ψύλλων δέχονται πολλούς ξενιστές.
Τι τρώει τον ψύλλο
Οι ψύλλοι θηρεύονται συχνά από άλλα έντομα, όπως αράχνες, σαύρες, φίδια και βατράχους.
Τι τρώει ο ΨΥΛΛΟΣ
Οι ψύλλοι βασίζονται πλήρως στον ξενιστή τους για τη διατροφή τους. Ο ξενιστής παρέχει σχεδόν όλη την οργανική ύλη που χρειάζεται ο ψύλλος για να επιβιώσει. Ο ενήλικος ψύλλος τρέφεται αποκλειστικά με αίμα. Ο τεχνικός όρος για ένα ζώο που τρέφεται με αίμα είναι αιματοφάγος. Συνήθως έχουν 10 έως 15 γεύματα αίματος την ημέρα. Οι προνύμφες, από την άλλη πλευρά, τρέφονται με νιφάδες δέρματος, νεκρά ακάρεα, αποξηραμένα περιττώματα, αίμα και άλλα κομμάτια οργανικής ύλης. Η νύμφη συνήθως δεν τρώει καθόλου μέχρι να βγει από το κουκούλι.
